Behawioryzm – zachowanie i cechy behawioralne człowieka

Różnorakich pojęć jest bardzo dużo i co chwilę pojawiają się jakieś nowe. Istnieją jednak takie, które są wręcz podstawowe, dlatego też każdy powinien je kojarzyć, albo znać dokładnie ich znaczenie. Zachowanie behawioralne dla większości absolutnie nic nie mówi. Co to takiego? Jakie cechy posiada taki człowiek? W naszym artykule znajdziesz kompendium wiedzy na temat behawioryzmu. Koniecznie zapoznaj się z tym tematem bliżej!

Kiedy powstał behawioryzm i kto jest jego twórcą?

Nie każdy jest w stanie dobrze wyjaśnić pojęcie behawioryzm, a tym bardziej opisać historię jego powstania. To jednak bardzo ważne, gdy zależy nam na dogłębnym zrozumieniu tego terminu.

Twórca behawioryzmu to John Broadus Watson, który skupiał się przede wszystkim na przewidywaniu, a także na kontroli zachowań. Ten kierunek narodził się w Stanach Zjednoczonych, zatem za oceanem. Nawiązywał on bezpośrednio do panujących w tamtym momencie nurtów psychologicznych. W 1913 roku autor tego pojęcia – John Broadus Watson wydał artykuł, choć tak naprawdę manifest behawioralny zatytułowany „Psychologia – jak behawiorysta ją postrzega”. Pojawiły się tam podstawowa metodologia, ponadto analiza behawioralna. Bazował on na badaniach przeprowadzonych przez znanego, rosyjskiego fizjologa – Iwana Pawłowa. Ten wybitny naukowiec do swoich badań angażował psy. Trzeba pamiętać, że jest to jedno z najbardziej znanych doświadczeń na świecie, bo prawie każdy o nim przynajmniej słyszał.

Dopiero lata XX. sprawiły, że ten nurt, czyli behawioryzm zaczął się bardziej rozwijać. Wpłynęły na to, między innymi takie zjawiska, jak odkrycie prawa efektu Edwarda Thorndike`a, teoria ewolucji organizmów Darwina, a przede wszystkim eksperymenty Pawłowa. Wobec tego twórców można uznać, że jest kilkunastu, choć za tego głównego uważa się mimo wszystko Johna Broadusa Watsona.

Do grupy naukowców skupiających się na behawioryzmie zaliczymy, takie osoby jak:

• John Watson
• Burrhus Skinnes
• Iwan Pawłow
• Clark Hull
• Edward Tolman.

Jeśli chodzi o współczesną wersję tego nurtu to opracował ją Skinner, poza tym trzeba zdawać sobie sprawę, że wiele osób spoza kręgu naukowego wykorzystuje behawioryzm w swojej twórczości, na przykład Ernest Hemingway. To pokazuje, że odniesienia znajdziemy chociażby w sztuce.

Co to jest behawioryzm?

Słowo behawioryzm pochodzi z języka angielskiego od „behaviour” i oznacza zachowanie, aczkolwiek pojęcie na przestrzeni lat nieco ewaluowało. Co ważne, ta nauka bada zachowanie ludzi, a także zwierząt. Nie każdy wie, że istnieje kilka rodzajów tego nurtu. Behawioryzm ludzi to określenie opisujące zachowanie i jednocześnie kierunek, który narodził się na początku XX wieku. Mówi się tu o teorii zachowania bądź o teorii bodziec-reakcja. W skrócie ta dziedzina odnosi się do badań zachowań człowieka.

Wyróżniamy następujące rodzaje behawioryzmu:

• Metodologiczny behawioryzm

Tu teoretycznym celem jest przewidywanie oraz kontrola zachowań.

• Psychologiczny behawioryzm

W tym przypadku chodzi o wyjaśnienie zachować zwierząt oraz ludzi – w zakresie zewnętrznych bodźców fizycznych, historii uczenia się, reakcji, a także wzmocnień. Ten typ pojawił się, między innymi w pracy Iwana Pawłowa, czy Edwarda Thorndike`a.

• Radykalny behawioryzm

Ten rodzaj stworzył B.F. Skinner. Godzi się tu z założeniami metodologicznego behawioryzmu. Co ważne, ta odsłona bywa oskarżana o ubóstwo konceptualne oraz teoretyczne.

• Analityczny behawioryzm

Inaczej nazywany logicznym, jest to teoria filozoficzna o znaczeniu albo o semantyce terminów bądź koncepcji mentalnych. Ten typ pojawił się w pracy, między innymi Ludwiga Wittgensteina.

Inny podział wymienia następujące podtypy behawioryzmu. Oto one:

• Klasyczny behawioryzm Watsona

To teoria głównego twórcy, choć wpłynęły na nią dzieła Pawłowa oraz Thorndike`a. Teoria skupia się bardzo mocno na powiązaniu bodźców, a także odpowiedzi.

• Radykalny behawioryzm Skinner

W tym typie mamy świadomość, że istnieją przyjemne i nieprzyjemne konsekwencje, na podstawie których modyfikujemy nasze zachowanie poprzez zahamowanie lub powtarzanie tego zachowania. Prościej mówiąc chodzi o metodę prób i błędów.

• Behawioryzm Kantora

To koncepcja zbliżona do wyżej opisanej odmiany, bowiem uważa się zachowanie za interakcję. Inna nazwa tego behawioryzmu to inter-behawioryzm.

• Celowy behawioryzm Tolmana

To specyficzny i zarazem bardzo odmienny rodzaj, dlatego że tu wszystkie zachowania składają się z działań. Zachowanie jest aktywne, za to sekwencja będzie wyuczona.

• Behawioryzm dedukcyjny Kadłuba

To wersja Clark L. Hull, w której zachowanie oraz uczenie się rozumie się jako sposób na przetrwanie w środowisku.

• Teologiczny behawioryzm Rachlina

Howard Rachlin twierdzi, że umysł jest sposobem funkcjonowania świata, a nie niczym wewnętrznym.

• Teoretyczny behawioryzm Staddona

Tutaj zachowanie jest pomyślane jako działanie, które wywodzi się ze zmiennych środowiskowych, choć również i tych biologicznych.

• Behawioryzm psychologiczny

Główną cechą tego behawioryzmu jest fakt, że wyróżnia się prezentacją koncepcji podstawowych repertuarów behawiorystycznych. Co ważne, one rozwijają się w czasie uczenia, jak i rozwoju.

• Biologiczny behawioryzm

W tym wypadku chodzi o poszukiwanie wyjaśnień zachowania, a także o wyciąganie wniosków z ekologicznej ich wizji. William Timberlake uważał, że zachowanie jest powiązane z kontekstem.

• Funkcjonalny kontekstualizm

Steven Hayes skupia się na zachowaniu werbalnym.

Teorii jest jak widać wiele, choć wszystkie oczywiście mają punkty wspólne, które łączą je. 

Założenia behawioryzmu – jakie są?

Zachowania behawioralne są specyficzne, tak samo jak ich założenia. W tym przypadku zachowanie jest określone poprzez system kar oraz nagród, choć możemy nimi dowolnie manipulować. To sprawia, że poznawanie świata odbywa się na podstawie eksperymentów, czyli uczymy się pewnych reakcji na dane bodźce, dzięki którym możemy dość do upragnionej nagrody. To pokazuje, że musimy koncentrować się na zachowaniu, a nie na interpretacji psychologii.

Zachowania behawioralne człowieka są różne, aczkolwiek najistotniejszym będzie zewnętrzna sterowność człowieka. Dzięki tej teorii właśnie istnieje dość popularna i doskonale znana koncepcja nagród oraz kar. Gratyfikacja ma za zdanie dać nam bodziec, który bezpośrednio będzie nasilać dane zachowania, a kara wręcz odwrotnie, ponieważ ma powodować ich spadek lub całkowite wyeliminowanie. To pokazuje nam, że człowiek jest istotą reaktywną, a zatem my to jednostki bierne, za to środowisko jest aktywne.

Zachowania behawioralne człowieka – jakie są? Przykłady

Zachowania behawioralne człowieka są naprawdę odmienne. To jednak zawsze postępowania organizmu odnoszące się do danego otoczenia w określonym czasie. To będą reakcje na bodźce, które płyną z otoczenia. Należy pamiętać, że równie charakterystyczne są tu pewne zachowania, na przykład reakcje emocjonalne na widok kogoś lub czegoś.

Przykładem zachowania behawioralnego człowieka będzie, na przykład:

• analiza przyczyny, czyli chodzi o szukanie przyczyny danego zachowania kogoś, dzięki temu lepiej uda się poznać emocje oraz działania ludzkie
• system nagród i kar to podstawa tego nurtu, chodzi tu o nagradzanie za dobre rzeczy, poza tym o karcenie za błędy, na przykład dzieci lub zwierzęta
• dopasowywanie potrzeb do otoczenia, a więc dopasowywanie się do okoliczności, a nie sztywne trzymanie się utartych zasad i zachowań. Modyfikacja nawet ta drobna zdarza się często i pozwala szybciej osiągnąć zamierzony sukces.
• Założenia behawioryzmu są często wykorzystywane w terapii psychologicznej. Chodzi tu o oduczenie się pewnych zachowań i o nabycie w ich miejsce, nowych, tych wręcz pożądanych. To rozwiązanie wykorzystuje się przede wszystkim u osób, które mają lęki, fobię lub wyróżniają się niespotykaną nieśmiałością.

W swojej codzienności każdy człowiek sięga do nurtu behawiorystki i nie zdaje sobie nawet z tego w większości przypadków sprawy.

Cechy behawioralne człowieka

Wiele osób zastanawia się, jakie są cechy człowieka behawioralnego. To reakcje, które podejmujemy na podstawie bodźców płynących z otoczenia zewnętrznego. Poniżej znajdziesz przykłady, a dokładnie najpopularniejsze zachowania:

• społeczne
• poznawcze
• seksualne
• kompulsywne
• reakcyjne
• asertywne
• antyspołeczne
• prospołeczne
• eksploracyjne
• organizacyjne
  

Kim jest behawiorysta i jak można nim zostać?

Zachowanie behawioralne w zasadzie wykazuje każdy człowiek w mniejszym lub w większym stopniu. Kim jest tak naprawdę behawiorysta? To człowiek zajmujący się zachowaniem innych osób, a więc poddaje je szczegółowej analizie. Tacy ludzie mają niesamowite zdolności do przewidywania ich działania na podstawie podjętych przez nich reakcji. Behawioryzm należy do dziedziny psychologii, poza tym pojawia się w sztuce, zwłaszcza w literaturze, poza tym między innymi w filozofii. Behawioryzm ludzi, jak i zwierząt to skomplikowana sprawa. Nic zatem dziwnego, że dużo mówi się w nawiązaniu do tego nurtu o pracy behawiorysty, który pracuje z psami oraz kotami.

Behawiorystą może zostać tak naprawdę każdy kto ma w sobie chęć uczenia się czegoś nowego i analizowania zachowań innych. Zastosować myśli tego nurtu można w swoim życiu codziennym. To wymaga jednak zgłębienia tego nurtu i poznanie dogłębnie tej dziedziny psychologicznej. W momencie, w którym chcemy się tym zajmować tym już profesjonalnie oczywiście konieczne będzie uzyskanie odpowiednich certyfikatów, na przykład uda się je otrzymać dzięki ukończeniu odpowiednich studiów psychologicznych.