Kolor oczu dziecka – jak przewidzieć?

Kiedy przychodzimy na świat najczęściej mamy niebieskie oczy. Zdarza się, że oczy noworodka przybierają kolor granatowy lub szary. Wynika to z niedoboru melaniny, pigmentu produkowanego przez melanocyty, którego ilość w tęczówce oka decyduje o naszym kolorze oczu.

Poziom tego pigmentu zwiększa się wraz z ilością przyjmowanego światła. Z tego tez względu przez pierwszy rok życia kolor oczu dziecka jest nieustabilizowany i dopiero około 3 roku życia przybiera właściwą barwę tęczówki oka.

Kolor oczu dziecka a geny

Za barwę tęczówki oka u dziecka odpowiadają kombinacje genów mamy i taty. Geny możemy podzielić na dominujące i recesywne. I tak ciemne kolory oczu zazwyczaj mają geny dominujące, zaś jasne to recesywne (słabe).

I tak brązowe oczy to zawsze będą geny dominujące nad zielonymi, piwnymi i niebieskimi, zaś zielone oczy dominują nad niebieskimi. Niebieskie oczy są zawsze genami recesywnymi.

Rodzice dziecku przekazują po dwie pary genów. Ich kombinacja ma znaczenie przy doborze koloru oczu potomka. Czarne oczy lub inne o ciemnej barwie mogą przekazać albo dwa geny dominujące, albo jeden gen dominujący i jeden recesywny.

Natomiast osoby o jasnym kolorze oczu zawsze przekazują geny recesywne. I tak np. mama i tata o ciemnych oczach mogą spłodzić potomka o ciemnych oczach, ale też o jasnych. Zależy to od tego, jakie pary genów przekazali potomkowi. Mogą np. przekazać dziecku pary genów: jeden recesywny, a drugi dominujący.

W tym wypadku o kolorze oczu dziecka mogą również przesądzić geny dziadków. Po nich również dziedziczymy pewne cechy. W tym określonym przypadku, pomimo że rodzice mają ciemne oczy, a w rodzie byli krewni o jasnych oczach (przekazali im geny recesywne), to może się okazać, że ich potomek odziedziczył np. geny recesywne po dziadkach i będzie miał jasne oczy, pomimo że rodzice mają ciemne.

Dlatego ostateczny kolor oczu dziecka zależy nie tylko od samych rodziców, ale też wynika z cech dominujących ich rodów. Największe prawdopodobieństwo jest przy np. rodzicach niebieskookich, gdzie obydwoje rodziców przekazują geny recesywne, natomiast rodzice o brązowych oczach mają 50 na 50 szans, że dziecko też będzie miało brązowe oczy, ale niekoniecznie.

Przy różnych kolorach oczu obojga rodziców, w dużej mierze o ostatecznym ich barwie u potomka mogą zadecydować dominujące cechy rodowe.

Tak naprawdę do końca nie da się przewidzieć ostatecznego koloru dziecka, ze względu na mnogość kombinacji oraz fakt, że za finalny kolor jego oczu nie jest odpowiedzialny tylko jeden gen. Dlatego kolor oczu jest loterią prawdopodobieństw i kombinacji losowych wynikających z genów rodziców, którzy też odziedziczyli je po swoich przodkach i przekazali je dziecku.

Pewne jest tylko jedno, że informacja o ostatecznej barwie tęczówki oka noworodka jest już ustalona w jego kodzie genetycznym przy jego narodzinach.

Kalkulator koloru oczu dziecka

Na stronach internetowych dedykowanych macierzyństwu ciąży i porodzie znalazłam coś w rodzaju analizatora koloru oczu przyszłego potomka. Na podstawie koloru oczu dziadków oraz partnerów, kalkulator określa prawdopodobieństwo wystąpienia danej barwy oczu u przyszłego potomka.

Sam program nie do końca jednak jest dokładny w swoich analizach, ponieważ nie uwzględnia barw oczu pośrednich, czyli różnych odcieni niebieskiego, brązu czy zieleni.

Dopasowane tam barwy odpowiadają podstawowym kolorom oczu. Natomiast większość z nas obecnie ma kolory tzw. pośrednie, czyli trudno je przypisać dokładnie do konkretnej kategorii barwy tęczówki oka np. ciemnoniebieskie wpadające w szare, lub szarawo-zielone itp.

Heterochromia u dzieci

Heterochromia to przypadłość polegająca na tym, że mamy oczy o różnym kolorze tęczówki oka. Taka różnobarwność może być w jednej tęczówce oka, czyli oko ma dwie lub nawet trzy różne barwy, lub para oczu ma różne barwy.

Nieraz ona może być konsekwencją przebytej choroby lub urazu. Jeżeli jest odziedziczona od rodziców, czyli jak się z nią urodzimy, to nie mamy powodu do zmartwień, ponieważ na ogół nie świadczy o jakiś wadach rozwojowych, które miałyby wpływ na stan naszego zdrowia.

Co ciekawe dzieci rodzące się z heterochromią już we wczesnym niemowlęctwie mają dwie różne barwy oczu np. jedną niebieską, a drugą brązową.

Ta cecha genetyczna uważana jest za bardzo rzadką przypadłość występującą wśród naszej populacji. Szacuje się, że heterochromię ma ok. 1% całej populacji.