antykoncepcja awaryjna chroni przed nieplanowaną ciążą

Czym jest antykoncepcja awaryjna?

Na rynku dostępny jest szereg możliwości ochrony przed niepożądaną ciążą. Należą do nich między innymi prezerwatywy, tabletki antykoncepcyjne, plastry, implanty podskórne i wiele innych nowoczesnych metod antykoncepcji. Jednak gdy na standardowe zabezpieczenie jest już za późno lub zastosowana metoda zawiodła, pozostaje sięgnąć po antykoncepcję awaryjną, czyli tak zwaną tabletkę „dzień po”. Zatem na czym polega ta metoda antykoncepcji? Jak często można ją stosować i czy jest bezpieczna? Odpowiedzi w artykule!

Rodzaje antykoncepcji

Oto kilka najpopularniejszych metod antykoncepcyjnych, które możemy podzielić na:

  1. Metody naturalne

Naturalne metody antykoncepcyjne to jedna z form zabezpieczenia przed niechcianą ciążą. Polegają one na skrupulatnej obserwacji organizmu kobiety, aby z jak największym prawdopodobieństwem rozpoznać dni płodne i niepłodne. Do najczęściej stosowanych naturalnych metod zapobiegania ciąży należą:

  • Metoda kalendarzykowa – polega na okresowej wstrzemięźliwości seksualnej zależnej od terminu owulacji. Pary unikają współżycia seksualnego w dni płodne. Metoda ta wymaga doskonałej znajomości własnej fizjologii.
  • Metoda termiczna – polega ona na codziennym pomiarze temperatury w tych samych warunkach i o tej samej porze. Zmienia się ona w zależności od fazy cyklu. Niestety na błąd w pomiarze mogą mieć wpływ stres, brak snu, alkohol czy infekcja.
  • Metoda Billingsów – polega na obserwacji zmieniającego się śluzu szyjkowego.
  • Metoda termiczno-objawowa – polega na obserwacji zmian temperatury, jakości śluzu szyjkowego oraz samopoczucia kobiety.

Warto jednak zaznaczyć, że plemniki mogą przeżyć nawet siedem dni w ciele kobiety, co pomimo skrupulatnego wyznaczenia dni płodnych, może mimo wszystko doprowadzić do niechcianej ciąży.

  1. Metody barierowe

Antykoncepcja mechaniczna, bo tak inaczej ją nazywamy, polega na niedopuszczeniu zetknięcia się plemnika i komórki jajowej. Wśród tego rodzaju środków antykoncepcyjnych do najpopularniejszych zaliczamy:

  • Prezerwatywę – dostępna jest w wielu rodzajach, rozmiarach, a nawet smakach i zapachach. Chroni nie tylko przed ciążą, ale również przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
  • Prezerwatywa żeńska – składa się z dwóch krążków, z których jeden umieszczony jest w pochwie a drugi na wargach sromowych. Działa podobnie jak zwykła prezerwatywa, czyli uniemożliwia połączenie z komórką jajową.
  • Kapturki naszyjkowe – wykonane są z gumy lub silikonu i mają różną wielkość, dlatego przed pierwszym zastosowaniem warto udać się do ginekologa w celu dobrania odpowiedniego rozmiaru.
  1. Antykoncepcja hormonalna

Polega na przyjmowaniu hormonów żeńskich w celu zablokowania owulacji. Występuje w formie doustnych tabletek, plastrów, implantów, hormonalnych wkładek wewnątrzmacicznych (tzw. spirala), zastrzyków. Przy prawidłowym stosowaniu antykoncepcja hormonalna stanowi najskuteczniejszą formę zapobiegania niechcianej ciąży.

  1. Antykoncepcja chemiczna
  10 właściwości leczniczych spermy, których nie znałyście!

Żele i pianki plemnikobójcze, bo o nich mowa, mają za zadanie unieruchomić plemniki, by nie mogły dotrzeć do komórki jajowej. Przed stosunkiem żel lub piankę za pomocą odpowiedniego aplikatora wprowadza się do pochwy, gdzie zmienia konsystencję, stając się tym samym barierą dla plemników. Warto zaznaczyć, że skuteczność tej metody antykoncepcji jest dość niska.

  1. Sterylizacja chirurgiczna

U mężczyzn nazywana jest wazektomią. Zabieg polega na podwiązaniu odpowiadających za transport plemników nasieniowodów. U kobiet polega na podwiązaniu jajowodów (trwałym zablokowaniu ich drożności). Choć te metody są niezwykle skuteczne, ich następstw nie można odwrócić.

Antykoncepcja awaryjna

Antykoncepcja awaryjna nazywana również antykoncepcją postkoitalną jest stosowana, gdy zastosowana metoda antykoncepcyjna zawiodła lub jej w ogóle nie było. To sposób na uniknięcie niechcianej ciąży poprzez zahamowanie lub opóźnienie owulacji, jeśli taka jeszcze nie nastąpiła oraz na utrudnienie plemnikom połączenia się z komórką jajową poprzez zagęszczenie śluzu szyjkowego.

W Polsce dostępne są dwa rodzaje tabletek antykoncepcji awaryjnej. Wyróżniamy:

  1. Tabletki EllaOne – opierają się na działaniu substancji zwanej octanem uliprystalu, który wpływa na aktywność naturalnego hormonu, jakim jest progesteron. Tabletki hamują lub opóźniają owulację i należy je przyjąć do 120 godzin (5 dni) po odbyciu stosunku seksualnego.
  2. Tabletki Escapelle – działanie preparatu opiera się na lewonorgestrelu, który zatrzymuje lub opóźnia owulację poprzez zahamowanie wydzielania lutropiny. Tabletkę należy przyjąć do 72 godzin od odbycia niezabezpieczonego stosunku. Jednak największe prawdopodobieństwo zapobiegnięcia ciąży występuje do 12 godzin po stosunku.

Tabletkę awaryjną należy jak najszybciej przyjąć

Dostępność antykoncepcji awaryjnej

W Polsce w celu otrzymania recepty niezbędnej do wykupienia jednej z dwóch pigułek awaryjnych jest wizyta u lekarza. Warto zaznaczyć, że uprawnienia do przepisania tabletki awaryjnej ma każdy lekarz, nie tylko ginekolog. Zatem w razie konieczności odbycia wizyty i braku terminów do ginekologa wystarczy wizyta u lekarza pierwszego kontaktu.

W przypadku problemów z uzyskaniem recepty na tabletkę „dzień po” stacjonarnie istnieje możliwość konsultacji z lekarzem online https://klinikadlakobiet.pl/in/antykoncepcja-awaryjna/ i otrzymania kodu recepty przez e-mail lub wiadomość SMS.

W polskim prawie do wypisania recepty dla pacjentki poniżej 16 roku życia niezbędna jest zgoda opiekuna prawnego, natomiast jeśli kobieta ukończyła 16 rok życia, ale nie ukończyła jeszcze 18 roku życia, udzielenie zgody musi wyrazić prawny opiekun, jak i ona sama. Po ukończeniu 18 roku życia pacjentka może samodzielnie udać się po receptę.

Konsultacja z lekarzem przez telefon lub online coraz bardziej popularna

Skuteczność antykoncepcji awaryjnej

Skuteczność antykoncepcji awaryjnej zależy od czasu jej zastosowania – im szybciej i wcześniej zostanie podana, tym większa skuteczność jej działania. Przyjęcie tabletki po czasie wskazanym w ulotce nie zabezpieczy przed nieplanowaną ciążą. Skuteczność tabletek awaryjnych w Polsce wynosi około 84-98%. Na skuteczność tabletek awaryjnych wpływa również:

  • faza cyklu miesiączkowego,
  • ilość odbytych stosunków bez zabezpieczenia,
  • wiek i płodność partnerów.
  Masz uporczywy kaszel? Sprawdź, jak z nim walczyć!

Kiedy zastosować tabletkę „dzień po”?

Sytuacje, w których stosuje się antykoncepcję awaryjną to z reguły momenty niepewności co do skuteczności zastosowanej już antykoncepcji lub też współżycie bez zabezpieczenia. Dlatego warto zastosować tabletkę „dzień po” w przypadku:

  • pęknięcia lub zsunięcia prezerwatywy,
  • opóźnienia bądź pominięcia tabletki antykoncepcyjnej,
  • wysunięcia wkładki wewnątrzmacicznej,
  • nierozpuszczenia się globulek antykoncepcyjnych,
  • oderwania się plastra antykoncepcyjnego,
  • spóźnionego wstrzyknięcia estrogenu i progesteronu,
  • zbyt wczesnego usunięcia kapturka naszyjkowego,

Tabletkę awaryjną można stosować w każdym dniu cyklu miesiączkowego, o każdej porze dnia i niezależnie od posiłku, jeśli tylko występuje ryzyko niechcianej ciąży.

Przeciwwskazania i skutki uboczne zastosowania antykoncepcji awaryjnej

Antykoncepcja awaryjna nie jest zamiennikiem tabletek antykoncepcyjnych i powinna być stosowana tylko i wyłącznie okazjonalnie. Częste stosowanie tabletek „dzień po” może doprowadzić do zaburzeń hormonalnych. Pomimo swojej skuteczności nie może być stosowana przez wszystkie kobiety, które chcą tym sposobem zapobiec niechcianej ciąży. Przeciwwskazaniami są między innymi:

  • nowotwory hormonozależne,
  • ciąża,
  • karmienie piersią,
  • astma oskrzelowa,
  • ciężka niewydolność wątroby,
  • nietolerancja laktozy,
  • zaburzenia wchłaniania,
  • regularna antykoncepcja.

Tabletka „dzień po” jest preparatem hormonalnym, co oznacza, że może wchodzić w reakcję z już przyjmowanymi lekami. Nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową! Przeciwwskazaniem do stosowania antykoncepcji awaryjnej jest również nadwrażliwość na którykolwiek składnik tabletki.

Tabletka „dzień po” stosowana zgodnie z zaleceniami jest zupełnie bezpieczna, a ewentualne skutki uboczne mają charakter przemijający i łagodny. Najczęstszym skutkiem ubocznym jest zaburzenie pojedynczego cyklu miesiączkowego, czyli tego, w którym została zażyta pigułka. Rzadkim działaniem niepożądanym mogą być bóle głowy, zawroty głowy lub nudności. Nie wpływa również na płodność kobiety.

Kiedy „tabletka po” nie działa?

Niektóre przypadki bądź okoliczności mogą osłabić działanie tabletki. Tabletka może być nieskuteczna, jeżeli około 3 godzin od jej przyjęcia nastąpiły wymioty. Skuteczność tabletki mogą zmniejszać niektóre leki wpływające na pracę enzymów wątrobowych. Ponadto specjaliści stwierdzili, iż tabletki wykazują nieco mniejszą skuteczność w przypadku kobiet o wysokiej masie ciała i wartości współczynnika BMI.

Pigułka „dzień po” a środek wczesnoporonny

Mechanizm działania antykoncepcji awaryjnej polega na zahamowaniu lub opóźnieniu owulacji, a więc hamowane jest uwalnianie komórki jajowej – nie dochodzi do zagnieżdżenia się zarodka, ani nawet jego powstania.

Środki poronne prowadzą do przerwania rozwijającej się już ciąży. Tabletki poronne nie są dostępne w Polsce!

Podsumowanie

Osiągnięcia współczesnej medycyny pozwalają na swobodny wybór odpowiedniej dla nas formy antykoncepcji. Każda z nich działa na nieco innych zasadach. Jednak czasami zdarzyć się może, że po niezabezpieczonym stosunku lub zawodnej antykoncepcji potrzebne będzie wyjście awaryjne, czyli tzw. tabletki po. Nieużycie żadnej metody antykoncepcji wiąże się z zajściem w ciążę.